Πολιτικό το πρόβλημα, όχι ηθικό Τα σκάνδαλα ήταν οι σταγόνες που ξεχείλισαν το ποτήρι και ενεργοποίησαν τη λαϊκή δυσαρέσκεια

Κυριακή, 3 Μάϊος 2009

Αύριο το Κοινοβούλιο καλείται να ψηφίσει για την παραπομπή ή όχι του Παυλίδη, αλλά το κριτήριο των βουλευτών δεν θα είναι η «δικογραφία» της Εξεταστικής Επιτροπής. Θα είναι το εάν επιδιώκουν ή όχι διπλές εκλογές. Ο βουλευτής Δωδεκανήσου έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν προτίθεται να παραιτηθεί. Αυτό σημαίνει ότι εάν παραπεμφθεί θα προκαλέσει μείζον πρόβλημα στη Ν.Δ. και κατά πάσα πιθανότητα προκήρυξη εκλογών.

Από τη στιγμή που η διερεύνηση μιας υπόθεσης ενδεχόμενης διαφθοράς έχει συνδεθεί τόσο στενά με την εξουσία (και με την επανεκλογή βουλευτών), δεν υπάρχει περιθώριο ούτε για κατά συνείδηση ψήφο, αλλά ούτε και για αντιπαράθεση επί των μεγάλων προβλημάτων.

Στην πραγματικότητα, η πολιτική έχει υποκατασταθεί από σκανδαλομαχίες. Δεν είναι, άλλωστε, η πρώτη φορά. Για την ακρίβεια, τα μεγάλα κόμματα θεωρούν ότι η ευκολότερη κι αποτελεσματικότερη αντιπολίτευση δεν είναι η πολιτική αποδόμηση της εκάστοτε κυβέρνησης, αλλά η εκμετάλλευση των –κατά κανόνα πολλών– ηθικών παραπτωμάτων της.

Καρκινώματα

Αναμφίβολα, η διαπλοκή και η διαφθορά είναι καρκινώματα, που προκαλούν στρεβλώσεις και συνεπάγονται βαρύτατο κόστος. Μ’ αυτήν την έννοια, αποτελούν μείζον πολιτικό πρόβλημα, που απαιτεί ριζική αντιμετώπιση. Είναι αντιπαραγωγικό, όμως, να μετατρέπονται σε πυρομαχικά γι’ αυτού του είδους σκανδαλομαχίας, που έχει κυριαρχήσει στην Ελλάδα.

Τη βασική ευθύνη φέρει η νομοθεσία περί ευθύνης υπουργών. Ακινητοποιώντας τη Δικαιοσύνη και εμπλέκοντας άμεσα τη Βουλή, η διερεύνηση υποθέσεων διαφθοράς εκφυλίζεται σε κομματική διαμάχη. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό: στην Ελλάδα έχουμε εκτεταμένη διαφθορά και πλούσια σκανδαλολογία, αλλά όχι καταδίκες. Κι αυτό, επειδή το ζητούμενο δεν είναι η κάθαρση, αλλά η φθορά του αντιπάλου εν όψει εκλογών.

Είναι ενδεικτικό ότι την ώρα που το ΠΑΣΟΚ ζητάει την παραπομπή Παυλίδη και μάλλον θα επαναφέρει την υπόθεση της μονής Βατοπεδίου, η κυβέρνηση αντεπιτίθεται με τo σκάνδαλο Siemens, ποντάροντας στην ομολογία Τσουκάτου. Κι αυτό, παρότι από τα στοιχεία προκύπτει ότι πρόκειται για σκάνδαλο, που αγγίζει και τα δύο κόμματα εξουσίας.

Το συμπέρασμα είναι ότι το μείζον πρόβλημα της χώρας είναι πρωτίστως πολιτικό. Το υφιστάμενο πολιτικό σύστημα όχι μόνο δεν δίνει λύσεις, αλλά και συσσωρεύει αδιέξοδα. Αυτός είναι ο λόγος, που οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν μια γενικότερη κρίση πολιτικής αντιπροσώπευσης. Ο μεγάλος χαμένος, όμως, είναι το κυβερνών κόμμα. Στην πραγματικότητα, τα σκάνδαλα ήταν οι σταγόνες που ξεχείλισαν το ποτήρι και ενεργοποίησαν πολιτικά τη συσσωρευμένη λαϊκή δυσαρέσκεια.

Αρνητική ψήφος

Ο λόγος, που το «πράσινο» προβάδισμα έχει παγιωθεί, ενώ το ΠΑΣΟΚ δεν πείθει ως εναλλακτική λύση, είναι το σύνδρομο της αρνητικής ψήφου. Η στάση των δυσαρεστημένων πολιτών επηρεάζεται περισσότερο από την επιδίωξη να φύγουν οι κυβερνώντες και λιγότερο από την ποιότητα της διάδοχης λύσης.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση. Ο χαμηλός βαθμός πολιτικής εμπιστοσύνης προς τους «πράσινους» μάλλον δεν θα εμποδίσει την επάνοδό τους στην εξουσία. Θα τους δυσκολέψει, όμως, στη συνέχεια. Αν και είναι πρόωρη η συζήτηση για την επόμενη ημέρα, μια κυβέρνηση Παπανδρέου θα έχει μικρή ανοχή από την κοινή γνώμη.

Προς το παρόν, ο Καραμανλής προσπαθεί να αντιστρέψει το κλίμα. Οι πιθανότητες να το καταφέρει είναι πια αμελητέες. Η Ν.Δ. έχασε την πρώτη θέση λόγω χρόνιας φθοράς κι όχι λόγω πολιτικού σπασμού. Μ’ αυτή την έννοια δεν ήταν κάτι συγκυριακό. Ο ίδιος, πάντως, έχει εγκαταλείψει τον ράθυμο τρόπο άσκησης του ρόλου του και οι υπουργοί εξαπολύουν δριμύτατες επιθέσεις εναντίον του Παπανδρέου και του ΠΑΣΟΚ, υπενθυμίζοντας τις ουκ ολίγες αμαρτίες των κυβερνήσεων Σημίτη. Εάν κρίνουμε από τις δημοσκοπήσεις, όμως, αυτή η τακτική δεν αποδίδει πια. Το κύριο κριτήριο της επόμενης αναμέτρησης είναι ο βίος και το έργο της «γαλάζιας» κυβέρνησης.

Σύμφωνα μ’ όλες τις ενδείξεις, ο Καραμανλής θέλει να αποφύγει τις εθνικές κάλπες. Επιδιώκει να περιορίσει όσο το δυνατόν περισσότερο τη διαφαινόμενη νίκη του ΠΑΣΟΚ στις ευρωεκλογές. Θεωρεί ότι το αποτέλεσμα του Ιουνίου θα διαμορφώσει την πολιτικοεκλογική δυναμική εν όψει της μάχης για την εξουσία. Εάν χάσει με μεγάλη διαφορά η κυβέρνησή του θα καταστεί πολιτικά νεκρή. Αντιθέτως, εάν φέρει ένα καλό αποτέλεσμα, το ηθικό της παράταξής του θα αναπτερωθεί και δεν θα πάει «σφαγμένος» στις εθνικές εκλογές.

«Δημοψήφισμα»

Παραδοσιακά, οι ευρωεκλογές ευνοούν τους «γαλάζιους», επειδή το ΠΑΣΟΚ έχει συγκριτικά μεγαλύτερες διαρροές απ’ ό,τι η Ν.Δ. Το γεγονός, όμως, ότι αυτή τη φορά θα πραγματοποιηθούν σε συνθήκες οξύτατης οικονομικής κρίσης, αποδιάρθρωσης των κρατικών μηχανισμών και έξαρσης της εγκληματικότητας, ενδέχεται να τις μετατρέψει σε δημοψήφισμα εναντίον της κυβερνητικής πολιτικής, όπως επιδιώκουν οι «πράσινοι».

Εάν συμβεί αυτό, το παιχνίδι θα έχει χαθεί οριστικά για τη Ν.Δ. Το πλήγμα θα καταστήσει δύσκολη την επιβίωση της κυβέρνησης μέχρι την άνοιξη του 2010, οπότε και το ΠΑΣΟΚ έχει τη δυνατότητα να επιβάλει προσφυγή στις κάλπες. Αυτός είναι ο λόγος που η αναμέτρηση του Ιουνίου έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία απ’ ό,τι συνήθως έχουν οι ευρωεκλογές.