Ανεπαρκείς κτηνιατρικοί έλεγχοι στην ασφάλεια τροφίμων, που καταλήγουν στο πιάτο μας

Δεν γνωρίζουμε τι τρώμε

Της Τανιας Γεωργιοπουλου

«Κάθε φορά έρχονται οι ελεγκτές της Ευρωπαϊκής Ενωσης και μας ρωτούν γιατί δεν κάναμε όσα υποσχεθήκαμε στον προηγούμενο έλεγχο. Και εμείς δεν ξέρουμε τι να τους απαντήσουμε γιατί δεν υπάρχει η υποδομή να εφαρμόσουμε όσα επιβάλλει η κοινοτική νομοθεσία. Πάντως, την τελευταία φορά ήταν πολύ θυμωμένοι». Και γιατί ήταν θυμωμένοι; Γιατί διαπίστωσαν μέγα έλλειμμα στον τομέα των κτηνιατρικών ελέγχων, δηλαδή της ασφάλειας τροφίμων που καταλήγουν στο πιάτο μας, κατά προέκταση της δημόσιας υγείας.

Αυτά τα άκρως ενδεικτικά είπε στην «Κ» υπάλληλος των κτηνιατρικών υπηρεσιών της χώρας μας που επιθυμεί -για λόγους κατανοητούς από όλους- να μη δημοσιοποιηθεί το όνομά του. Προς επίρρωσιν των λόγων του ήρθε άλλη μια καταδίκη της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, στις 23 Απριλίου, για «παράβαση της νομοθεσίας περί ζωοτροφών και τροφίμων και ανεπάρκεια προσωπικού των υπηρεσιών που είναι επιφορτισμένες με την πραγματοποίηση των κτηνιατρικών ελέγχων». Οπως εξηγούν οι κτηνίατροι που εμπλέκονται στη διαδικασία των ελέγχων, η ασφάλεια των κτηνοτροφικών προϊόντων εξασφαλίζεται με πολύ μεγάλη δυσκολία, ενώ είναι εξαιρετικά πιθανό κάποια στιγμή να προκύψει σοβαρό πρόβλημα καθώς οι υπηρεσίες είναι υποστελεχωμένες.

Περιφερειακές υπηρεσίες

Ενδεικτικά, στη νομαρχιακή αυτοδιοίκηση Ανατολικής Αττικής υπηρετούν 18 κτηνίατροι που πρέπει να ελέγξουν 80 πτηνοτροφεία και άλλες τόσες εγκαταστάσεις εκτροφής βοοειδών, 38 χοιροστάσια, 700 μονάδες αιγοπροβατοτροφίας, 130 εγκαταστάσεις μεταποίησης τροφίμων και εκατοντάδες καταστήματα λιανικής πώλησης όπως κρεοπωλεία αλλά και εστιατόρια. Οπως όλοι αντιλαμβανόμαστε, είναι ανθρωπίνως αδύνατον να ανταποκριθούν στο έργο τους, ενώ οι προσλήψεις γίνονται με το σταγονόμετρο.

Οπως επισημαίνει στην «Κ» ο νομάρχης κ. Λεωνίδας Κουρής, «και από την πλευρά των κτηνιάτρων δεν υπάρχει μεγάλη προθυμία να εργαστούν στις περιφερειακές υπηρεσίες γιατί τα χρήματα είναι λιγότερα».

Γεγονός είναι ότι οι κτηνιατρικές υπηρεσίες αδυνατούν να ανταποκριθούν στις αρμοδιότητές τους, οι οποίες μάλιστα από το 2004 αυξήθηκαν με τη θεσμοθέτηση 4 νέων Ευρωπαϊκών Κανονισμών (822, 852, 853, 854) που αφορούν τους ελέγχους των τροφίμων και τις διαδικασίες που πρέπει να τηρούνται και οι οποίες περιλαμβάνουν εκ των άλλων και απίστευτη γραφειοκρατία. Οχι μόνο είναι υποστελεχωμένες, αλλά και το προσωπικό βρίσκεται κοντά στη συνταξιοδότηση και διαθέτει «πείρα και γνώσεις που μεταδίδονται από στόμα σε στόμα», αλλά όχι τις ικανότητες να ανταποκριθεί στις νέες απαιτήσεις.

Οπως επισημαίνεται στην προσφυγή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά της Ελλάδας (που κατέληξε στην καταδίκη), η χώρα δεν έχει προχωρήσει στα απαραίτητα νομοθετικά και διοικητικά μέτρα ώστε να «διαθέτει σε επαρκή αριθμό κατάλληλα ειδικευμένο και έμπειρο προσωπικό για να είναι δυνατή η διενέργεια των επίσημων ελέγχων και η εκπλήρωση των υποχρεώσεων ελέγχου κατά τρόπο αποτελεσματικό και ουσιαστικό».

Μέγα έλλειμμα

Από το 1998 το Γραφείο Τροφίμων και Κτηνιατρικών Θεμάτων της Ε.Ε. έχει πραγματοποιήσει πολλές αποστολές στην Ελλάδα, προκειμένου να επαληθεύσει την αποτελεσματικότητα των συστημάτων ελέγχων που εφαρμόζουν οι ελληνικές αρχές κατ' εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή οι ανεπάρκειες κυρίως όσον αφορά το προσωπικό που διαπιστώθηκαν ήταν τέτοιες ώστε «να τίθεται σε κίνδυνο η διενέργεια των απαραίτητων ελέγχων για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής της κοινοτικής νομοθεσίας, τα προγράμματα εξάλειψης και καταπολέμησης των ασθενειών των ζώων καθώς και η τήρηση των κανόνων όσον αφορά την καλή διαβίωση των ζώων». Η ελληνική πλευρά μάλιστα στις συγκεκριμένες αιτιάσεις απάντησε επανειλημμένα ότι υπάρχει σχέδιο δράσης που θα εφαρμοστεί στο μέλλον... Οι έλεγχοι των κτηνοτροφικών προϊόντων που γίνονται στην Ελλάδα είναι αποτελεσματικοί, ισχυρίστηκε η ελληνική πλευρά και αυτό αποδεικνύεται από την επιτυχία με την οποία αντιμετωπίστηκαν όλες οι επιζωοτίες, συμπεριλαμβανομένης και της γρίπης των πτηνών! Ποιος δεν θυμάται τη μεγάλη επιτυχία της «χαμένης γαλοπούλας», τα ίχνη της οποίας ακόμα αναζητούνται; Σίγουρα όχι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο που καταδίκασε την Ελλάδα…

«Καταβάλλουμε υπεράνθρωπη προσπάθεια...»

Το πρόβλημα της υποστελέχωσης των υπηρεσιών είναι όχι μόνο υπαρκτό αλλά διαρκώς οξύνεται. Στις κεντρικές υπηρεσίες του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων υπηρετούν 45 κτηνίατροι, ενώ ακόμα 136 στελεχώνουν τα κτηνιατρικά εργαστήρια, τα Ινστιτούτα, τους 10 Συνοριακούς Σταθμούς Ελέγχου (ΣΥΚΕ) και τις Σχολές Κρέατος. Ωστόσο, οι βασικές αρμοδιότητες των ελέγχων ασκούνται από τις κτηνιατρικές υπηρεσίες των νομαρχιών όπου σαφώς το προσωπικό είναι λίγο και συχνά όχι επαρκώς ενημερωμένο.

Στην Κτηνιατρική Διεύθυνση Λευκάδας υπηρετούν από το 1988 τρεις κτηνίατροι αν και ο οργανισμός της Νομαρχίας προβλέπει 8 καθώς στο νομό υπάρχουν βέβαια πολλά καταστήματα μαζικής εστίασης, 3 εγκαταστάσεις επεξεργασίας κρέατος, περίπου 17.000 γιδοπρόβατα και περίπου 500 βοοειδή.

Στην Κτηνιατρική διεύθυνση Κυκλάδων προβλέπονται 40 οργανικές θέσεις κτηνιάτρων, αλλά υπηρετούν μόνο 18. Οπως τονίζει ο αρμόδιος προϊστάμενος κ. Ιορδάνης Μπογιατζίδης «ακόμα και όταν έρχεται κάποιος θέλει γρήγορα να πάρει μετάθεση γιατί οι συνθήκες εδώ δεν είναι καθόλου εύκολες. Ποιος θέλει να μένει στην Αμοργό όλο τον χειμώνα;». Στη Νομαρχία Κυκλάδων ανήκουν 24 κατοικημένα νησιά, πολλά από τα οποία το καλοκαίρι δέχονται τεράστιο αριθμό επισκεπτών, με αποτέλεσμα ο αριθμός των αναγκαίων ελέγχων σε εστιατόρια που φτάνουν περίπου τα 3.000 και άλλα καταστήματα να αυξάνεται κατακόρυφα. Επίσης στις Κυκλάδες υπάρχουν πολλές μονάδες εκτροφής ζώων, περίπου 2.000 εκμεταλλεύσεις βοοειδών (15.000 ζώα) και 4.500 εκμεταλλεύσεις αιγοπροβάτων (250.000 ζώα). Στον νομό επίσης λειτουργούν 11 σφαγεία από τα οποία τα 5 μόνο τηρούν τις αναγκαίες προδιαγραφές. Οσον αφορά την ασφάλεια των κτηνοτροφικών προϊόντων υπό αυτές τις συνθήκες, ο κ. Μπογιατζίδης είναι κάτι παραπάνω από σαφής.

«Καταβάλλουμε υπεράνθρωπη προσπάθεια να ελαχιστοποιηθεί ο όποιος κίνδυνος».