Βατερλό δισεκατομμυρίων

Αυτά που διαφοροποιούν μια χώρα που διάγει περίοδο ειρήνης από αυτήν που βρίσκεται σε κατάσταση πολέμου είναι, κατά τους στρατιωτικούς αναλυτές, τρία στοιχεία: οι λειτουργικές δαπάνες των Ενόπλων Δυνάμεων, η δομή δυνάμεών τους και οι εξοπλιστικές τους δαπάνες.

Αυτό που κατά τους ιδίους κύκλους έχει βαρύνουσα σημασία δεν είναι τόσο οι εξοπλιστικές δαπάνες αλλά οι λειτουργικές, το μέγεθος των Ενόπλων Δυνάμεων, ο αριθμός των μονάδων και το οργανόγραμμά τους. Εξοπλιστικές δαπάνες έχουν, όλες οι χώρες και θα συνεχίσουν να έχουν, με δεδομένο ότι οι περισσότερες χώρες μετέχουν σε ειρηνευτικές αποστολές είτε αυτές ορίζονται από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών είτε από το ΝΑΤΟ. Επίσης, σε εξοπλιστικές δαπάνες οδηγούνται και πολλά κράτη κάτω από τις πιέσεις που δέχονται από τις κατασκευάστριες εταιρείες για να υποστηρίξουν τις βιομηχανίες τους και να μην οδηγηθούν αυτές σε κλείσιμο ή συρρίκνωση.

Υπό το πλαίσιο αυτό, με βάση το μέγεθος, τα έξοδα, τον τρόπο και τη λειτουργία της οργάνωσης των Ενόπλων Δυνάμεών της, η Ελλάδα βρίσκεται σε περίοδο πολέμου, είτε αυτός χαρακτηρίζεται από μάχες στρατιωτικές είτε μιλάμε για έναν ψυχρό πόλεμο που στην ουσία σημαίνει μια ισορροπία τρόμου. Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στην Ευρώπη, οι λειτουργικές δαπάνες των Ενόπλων Δυνάμεων της οποίας ξεπερνούν τις δαπάνες του υπουργείου Υγείας κατά 810 εκατομμύρια ευρώ, είναι σχεδόν ίδιες με τις δαπάνες του υπουργείου Εσωτερικών και είναι μόλις 574 εκατομμύρια ευρώ λιγότερες από τις δαπάνες για την Παιδεία. Οι δαπάνες του υπουργείου Εθνικής Αμυνας είναι μεγαλύτερες από τις δαπάνες των 14 εκατ. των 19 υπουργείων της χώρας. Στο περιβάλλον της Συμμαχίας (ΝΑΤΟ), η Ελλάδα είναι η χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό επί του ΑΕΠ που διατίθεται για αμυντικές δαπάνες, 2,8% για το 2008, όπως αναφέρεται στους πίνακες του ΝΑΤΟ. Υψηλότερο ποσοστό έχουν μόνο οι ΗΠΑ.

Σύμφωνα με τα όσα ισχυρίζονται τα επιτελεία αλλά και ανεπίσημα οι αξιωματικοί των επιτελείων, οι αμυντικές δαπάνες, αν δεν υπήρχε κρίση, θα ήταν στο 30% αυτών που είναι σήμερα. Αυτό διότι πέραν των δαπανών για την αντιμετώπιση αυτής καθ' εαυτής της κρίσης στο Αιγαίο, θα άλλαζαν η δομή, το μέγεθος και τα έξοδα των Ενόπλων Δυνάμεων.

Τα οικονομικά στοιχεία συνδυαζόμενα με τα στοιχεία της δομής των Ενόπλων Δυνάμεων είναι μοναδικά στην Ευρώπη και συγκλίνουν μόνο με αυτά χωρών του κόσμου που βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση ή σε μεταπολεμική περίοδο ή σε περίοδο στρατιωτικής χούντας. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι δαπάνες του υπουργείου Εθνικής Αμυνας για το 2009 είναι 6,5 δισ. ευρώ και σε σημερινές τιμές ο πόλεμος στο Κόσοβο κόστισε 2,1 δισ. ευρώ, ο πόλεμος στον Κόλπο 50 δισ. ευρώ και στο Βιετνάμ 357 δισ. ευρώ. Με σημερινές τιμές υπολογιζόμενες, στον μέσο όρο της τελευταίας δεκαετίας, ο «πόλεμος» στο Αιγαίο από το 1974 μάς έχει κοστίσει ανά τομέα: Καύσιμα, συντήρηση και προσωπικό για τις αναχαιτίσεις 1,8 δισ. ευρώ. Καύσιμα, συντήρηση, κόστος πληρωμάτων πλοίων για περιπολίες και ετοιμότητα 1,4 δισ. και περισσότερα από 120 δισ. λειτουργικές δαπάνες, με βάση τη δομή πολέμου που έχουμε σε όλα τα σώματα, Στρατό, Αεροπορία και Ναυτικό. Συνολικά η ένταση μας κόστισε 122,2 δισ., δηλαδή όσο 61 πόλεμοι σαν αυτόν του Κοσόβου και περισσότερο από δύο πολέμους της κλίμακας του πολέμου στον Κόλπο.

ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΙ
35 χρόνια, θύματα ενός ψυχρού πολέμου

Προχθές χάσαμε ένα παιδί. Ενα δικό μας παιδί που για το μεροκάματο έπαιζε πόλεμο. Πήγαινε κάθε λίγο και λιγάκι με το άρμα του στον Εβρο για να δείχνει, όπως μας είπαν οι στρατηγοί, ό,τι έχουμε.

Λίγες ημέρες πριν, σε έναν άλλο πόλεμο, χάσαμε την Αττική. Δεκάδες χιλιάδες δικά μας δέντρα, τα περισσότερα από τα οποία τα βάλαμε εμείς, τα φροντίζαμε, όπως λέγαμε, για να έχουν τα παιδιά μας λίγο αέρα.

Εχουμε χάσει και άλλα παιδιά. Και αυτά δικά μας. Και αυτά τα έβαλαν να παίξουν πόλεμο και σκοτώθηκαν στην ειρήνη. Μαζί τους έχουμε «χάσει» δεκάδες νοσοκομεία, εκατοντάδες σχολεία, δωρεάν παιδεία με καλοπληρωμένους καθηγητές, δωρεάν υγεία με καλοπληρωμένους γιατρούς, εκατοντάδες χιλιόμετρα νέων δρόμων, ακόμα και τα αξιοπρεπή επιδόματα ανεργίας, φτώχειας, θέρμανσης και ένας Θεός ξέρει τι ακόμα θα χαθεί στο μέλλον.

Ολα και όλοι μας, θύματα ενός ψυχρού πολέμου που επί τριάντα πέντε χρόνια ροκανίζει οικονομικά τα σωθικά της Ελλάδας, στερώντας πολλά από όσα οι πολιτισμένες χώρες θεωρούν αυτονόητα για την ποιότητα ζωής των πολιτών τους, για το μέλλον των παιδιών τους.

Δεν υπάρχουν νούμερα που να μπορούν να αποτυπώσουν το κόστος από την περιόδο του 1974 μέχρι και σήμερα. Οι ανθρώπινες ζωές δεν αποτιμώνται. Η ανεπάρκεια του κράτους να προστατεύσει το περιβάλλον λόγω έλλειψης χρημάτων δεν αποτιμάται. Η καμένη Αττική δεν αποτιμάται, ούτε η Ηλεία ούτε η Ζάκυνθος ούτε η Ρόδος ούτε τα άλλα μέρη που έγιναν στάχτη μέσα σε αυτά τα χρόνια. Οι ελλείψεις σε σχολεία, αγροτικά ιατρεία, κέντρα υγείας και νοσοκομεία δεν αποτιμώνται. Οι κακοπληρωμένοι καθηγητές δεν αποτιμώνται, όπως και οι 3.000 κενές θέσεις στην Πυροσβεστική, που ίσως προχθές να έκαναν τη διαφορά στην κατάσβεση της πυρκαγιάς, δεν αποτιμώνται.

«Ο πόλεμος είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να την αφήσουμε στα χέρια των στρατιωτικών», είχε πει ο Ζορζ Κλεμανσό. Το δυστύχημα είναι ότι στην Ελλάδα ούτε στους πολιτικούς δεν μπορείς να την αφήσεις. Από το 1974 πολιτικοί και στρατιωτικοί έχουν θεσπίσει ένα δόγμα άμυνας που δεν έβγαλε πουθενά. Η άποψη ότι αν δεν «ετοιμαζόμασταν για πόλεμο, ίσως σήμερα να μην είχαμε ειρήνη» αποδείχτηκε λάθος. Διότι πόλεμος δεν χαρακτηρίζεται μια κατάσταση μόνο από τις σφαίρες. Πόλεμος ήταν και ο λεγόμενος ψυχρός ΗΠΑ - ΕΣΣΔ, αφού, κατά κάποιους οικονομικούς αναλυτές, η ξέφρενη κούρσα των εξοπλισμών έδωσε τη χαριστική βολή στις οικονομίες του Συμφώνου της Βαρσοβίας.

Πόλεμο έχουμε κι εμείς, που από τη Μεταπολίτευση έχουμε ξοδέψει μέχρι και το 11% του ΑΕΠ για όπλα, χρεώνοντας τα παιδιά μας πριν ακόμα γεννηθούν και για ολόκληρη τη ζωή τους. Πόλεμος είναι όταν όλες οι χώρες προχωρούν μπροστά, βρίσκουν modus vivendi με τους γείτονες, ακόμα και όταν αυτοί πρόσφατα τους είχαν ισοπεδώσει στον Α' και Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και σήμερα αντί για τανκς και αεροπλάνα, αγοράζουν υγεία, παιδεία και ασφάλεια.

Εικόνα πολέμου είναι τα νοσοκομεία τα γέματα με ράντσα, χωρίς γιατρούς και εργαλεία στα χειρουργεία. Εικόνα πολέμου είναι όταν μπαίνεις στο Πεντάγωνο και αντιμετωπίζεις αξιωματικούς που ξεστομίζουν ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε τα ελικόπτερα για πυρόσβεση, γιατί μπορεί την ώρα που ρίχνουν νερό να μπουν οι εχθροί. Εικόνα πολέμου είναι όταν μια χώρα 11 εκατομμυρίων έχει τον μεγαλύτερο στρατό στην Ευρώπη, σχεδόν όσους στρατηγούς έχουν οι ΗΠΑ, πολλαπλάσια άρματα από ολόκληρη την Ευρώπη και άλλα πολλά.
80% η μείωση, αν δεν είχαμε κρίση

Στρατός Ξηράς: Το χάος. Κανείς δεν ξέρει τίποτα, κανείς δεν γνωρίζει πόσο κοστίζει και τι, κανείς δεν... αποκαλύπτει στοιχεία. Ολα είναι απόρρητα.

Κατόπιν αυτού, οι όποιες εκτιμήσεις γράφονται είναι με βάση προσωπικές θέσεις αξιωματικών, οι οποίοι όμως είναι σε θέση να γνωρίζουν τόσο τη σημερινή διάταξη των μονάδων όσο και γενικότερα το κόστος, με βάση τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών.

Σύμφωνα με αυτά, έχουν εγκριθεί πιστώσεις ύψους 2,1 δισ. ευρώ για τις λειτουργικές δαπάνες του Γενικού Επιτελείου Στρατού για το 2009, δαπάνες που περιλαμβάνουν σχεδόν όλα, εκτός από προμήθειες οπλικών συστημάτων, πυρομαχικών, όπλων, αυτοκίνητων και άλλων υλικών. Παρά το γεγονός ότι το Γενικό Επιτελείο Στρατού θεωρεί απόρρητες τις πληροφορίες σχετικά με το πόσες μονάδες έχουμε, πηγές του υπουργείου μιλούσαν για ένα εξωφρενικό νούμερο, που πλησιάζει, αν δεν ξεπερνά, τις 2.000 μονάδες, μικρές και μεγάλες. Το ίδιο ισχύει και για το προσωπικό, έφεδρο και μόνιμο, που υπηρετεί στον Στρατό Ξηράς. Επισήμως ο Στρατός Ξηράς έχει 102.000 κόσμο. Στην πραγματικότητα και μετά τη μείωση της θητείας, ο αριθμός δεν ξεπερνά τις 80.000.

Κατά τους αξιωματικούς που ρωτήθηκαν, αν δεν υπήρχε η απειλή και η ένταση με την Τουρκία, ο Στρατός Ξηράς θα έπρεπε να κυμαίνεται στο ίδιο πλαίσιο με της Δανίας, που διαθέτει ένοπλες δυνάμεις και συμμετέχει ενεργά στις διάφορες διεθνείς αποστολές του ΝΑΤΟ και του ΟΗΕ. Οι στρατιωτικοί επέλεξαν τη σύγκριση με τη Δανία, καθώς γεωπολιτικά είναι η πιο κοντινή μας ευρωπαϊκή χώρα. Ενα ακόμα στοιχείο που χρησιμοποίησαν οι αξιωματικοί είναι οι ανάγκες και οι μονάδες που χρειαζόμαστε κι έχουμε στα δυτικά σύνορά μας, περιοχή που δεν δέχεται σχεδόν καμία απειλή πέραν αυτής των λαθρομεταναστών.

Με αυτά τα δεδομένα θεωρούν ότι χωρίς απειλή θα είχαμε μείωση μονάδων, λειτουργικών δαπανών και εξοπλιστικών αναγκών για τον Στρατό Ξηράς κατά 80%. Θα μπορούσε, όπως έγινε και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ο Στρατός Ξηράς να μην έχει αεροπορία, δηλαδή ελικόπτερα, και αλλά πολλά. Με έναν στρατό των 15 - 20.000 μπορεί και να καλύπτει όλες τις διεθνείς υποχρεώσεις, καλύτερα από ό,τι σήμερα, να συμβάλει, όταν χρειάζεται, σε εθνικές καταστροφές και να αντιμετωπίσει θέματα ασύμμετρων απειλών. Χωρίς απειλή δεν θα χρειαζόταν η διασπορά των μονάδων στα νησιά, που έχει τεράστιο κόστος, και φυσικά όλες αυτές οι δυνάμεις στον Εβρο. Οι λειτουργικές δαπάνες δεν θα ξεπερνούσαν τα 500 εκατ. τον χρόνο, με τις αποζημιώσεις για τις ειρηνευτικές αποστολές, και θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν από 1,8 μέχρι και 2,2 δισ. ευρώ κάθε χρόνο.
ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ: 55.000 τη μέρα κοστίζει μία φρεγάτα

Ο υπολογισμός του κόστους της έντασης στο Αιγαίο δεν είναι ιδιαίτερα εύκολος καθώς μια ναυτική χώρα όπως η Ελλάδα με τόσα νησιά, ακόμα και αν δεν αντιμετώπιζε στρατιωτική απειλή, είναι υποχρεωμένη να έχει παρουσία μονάδων Πολεμικού Ναυτικού στις θάλασσές της.

Αλλωστε γι' αυτό τον λόγο υπάρχει παρουσία πολεμικών πλοίων και στο Ιόνιο, όπου φυσικά δεν υπάρχουν διεκδικήσεις από τις όμορες χώρες.

Παρά ταύτα οι αξιωματικοί του Πολεμικού Ναυτικού εκτιμούν ότι η τουρκική πολιτική μάς έχει οδηγήσει σε μια δομή δυνάμεων και μια παρουσία στο Αιγαίο που σε καμία περίπτωση δεν συνάδει με τη λέξη «ειρήνη». Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα έφερναν το Πολεμικό Ναυτικό της Δανίας που εδώ και τρία χρόνια, στο πλαίσιο των περικοπών που κάνουν όλες οι χώρες του κόσμου στις αμυντικές τους δαπάνες, κατάργησε τις μονάδες των υποβρυχίων που αποτελούσαν το καμάρι του Ναυτικού τους για 95 ολόκληρα χρόνια. Η κατάργηση και όχι η μείωση του στόλου των υποβρυχίων αποφασίστηκε, σύμφωνα με τις δηλώσεις που είχαν γίνει τότε από τους αρμοδίους στη Δανία, διότι η μείωση του στόλου στην ουσία δεν μείωνε σημαντικά τα λειτουργικά έξοδα, καθώς και οι βάσεις υποβρυχίων θα έπρεπε να συνεχίσουν να υπάρχουν, και η υποστήριξη σε τεχνικό προσωπικό, και η υποστήριξη σε ανταλλακτικά, και οι διοικητικές υπηρεσίες. Η μόνη λύση για σημαντική μείωση των αμυντικών δαπανών ήταν η κατάργηση ολόκληρων μονάδων, και αυτό έγινε.

Επιστρέφοντας στις λειτουργικές δαπάνες του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, λόγω έντασης, σύμφωνα με τα στοιχεία που μπορούν να δημοσιοποιηθούν, στο Αιγαίο είμαστε αναγκασμένοι να έχουμε μια καθημερινή 24ωρη παρουσία με περιπολίες σε τρεις τομείς: βόρειο Αιγαίο, νότιο Αιγαίο και στην περιοχή Ιμίων και Φαρμακονησίου. Για τον λόγο αυτό υπάρχουν τρεις κανονιοφόροι συνεπικουρούμενες από τα τέσσερα πλοία της μόνιμης διασποράς, δύο περιπολικά και δύο ταχέα πλοία κατευθυνόμενων βλημάτων. Παράλληλα, μια φρεγάτα που βρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή σε μόνιμη βάση, εν πλω μεν, αλλά όχι σε καθημερινή κίνηση.

Το ημερήσιο κόστος μιας φρεγάτας έχει υπολογιστεί στις 55.000 ευρώ με τιμές του 2008 και εφόσον αυτή βρίσκεται το 70% εν πλω και το 30% εν όρμω. Στο ποσόν αυτό έχουν υπολογιστεί όλα τα έξοδα, συντήρηση, καύσιμα, ακόμα και το φαγητό του προσωπικού της. Το αντίστοιχο κόστος μιας κανονιοφόρου, σύμφωνα πάντα με τα ίδια στοιχεία, είναι 25.000 ευρώ την ημέρα, αλλά υπό την προϋπόθεση ότι το 50% του χρόνου βρίσκεται σε πλεύση και τα άλλο 50% εν όρμω.

Απόρροια της υποχρεωτικής παρουσίας και κίνησης των πλοίων στο Αιγαίο είναι και οι ετοιμοπόλεμες βάσεις των πλοίων, η ύπαρξη πολλών συνεργείων και ανταλλακτικών, η αυξημένη επάνδρωση των ναυστάθμων, η ύπαρξη πλοίων υποστήριξης και άλλων πολλών.

Σύμφωνα με αξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού, αν δεν υπήρχε η απειλή, η παρουσία του Πολεμικού Ναυτικού στο Αιγαίο θα ήταν ίδια με την παρουσία του στο Ιόνιο, δηλαδή ένα ή δύο πλοία, και φυσικά όχι φρεγάτες ή κανονιοφόροι, αλλά μικρά περιπολικά, τα οποία θα έβγαιναν μόνον και εφόσον χρειαζόταν, δηλαδή ελάχιστα. Ο υπολογιζόμενος χρόνος κίνησης δεν θα ξεπερνούσε τους δύο μήνες τον χρόνο. Με αυτό το δεδομένο θα είχαμε οικονομία τουλάχιστον για 10 μήνες πλεύση σε τουλάχιστον πέντε μεγάλες μονάδες πλοίων. Δηλαδή με μέσο όρο τις 27.000 ευρώ την ημέρα, με 300 ημέρες πλεύσης, 40,5 εκατ. τον χρόνο, μόνο, λειτουργικά έξοδα.
ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ: 416,3 εκατομμύρια για αναχαιτίσεις σε μια 8ετία

Το κόστος της Πολεμικής Αεροπορίας για την αντιμετώπιση των τουρκικών παραβάσεων και παραβιάσεων, σύμφωνα με τους πιλότους, είναι δυνατόν να το προσεγγίσουμε γνωρίζοντας τον αριθμό των αεροσκαφών που απογειώθηκαν για την αναγνώριση και την αναχαίτιση των τουρκικών μαχητικών και έναν μέσο όρο κόστους της ώρας πτήσης των μαχητικών.

Σύμφωνα με τα στοιχεία των κατασκευαστικών εταιρειών των αεροσκαφών που διαθέτει η Πολεμική Αεροπορία, το κόστος κυμαίνεται από 10.000 έως και 20.000 ευρώ ανά ώρα, ανάλογα με τον τύπο του αεροσκάφους. Κατά τους αξιωματικούς της Πολεμικής Αεροπορίας, μέσος όρος είναι τα 15.000 ευρώ ανά ώρα πτήσης. Το ποσόν αυτό αναλογεί σε μία ώρα πτήσης και συμπεριλαμβάνονται τα καύσιμα του αεροσκάφους, η συντήρηση που θα πρέπει να έχει το κόστος λειτουργίας των ραντάρ και του προσωπικού υποστήριξης, ακόμα και το κόστος των σχολείων και εκπαιδευτικών πτήσεων που κάνουν οι χειριστές πριν ονομαστούν διαθέσιμοι στον τύπο του αεροσκάφους.

Επίσημο μοντέλο υπολογισμού δεν υπάρχει, αλλά σε γενικές γραμμές αυτός είναι ο κανόνας που χρησιμοποιούν οι αεροπορίες για να βγάζουν έναν μέσο όρο κόστους των πτήσεών τους.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας, την τελευταία οκταετία, από το 2000 μέχρι και το τέλος του 2008, η τουρκική αεροπορία έβγαλε για πτήσεις στο Αιγαίο, εντός του χώρου ευθύνης της Ελλάδας και σε πολλές περιπτώσεις και εντός του ελληνικού εναέριου χώρου, 46.150 αεροσκάφη. Για την αντιμετώπισή τους από την Ελλάδα απογειώθηκαν 18.505 μαχητικά. Ο μέσος χρόνος πτήσεων είναι μιάμιση ώρα, δηλαδή τα ελληνικά αεροσκάφη πέταξαν για αναχαιτίσεις 27.757,5 ώρες. Πολλαπλασιαζόμενο με τον μέσο όρο κόστους της ώρας πτήσης, που είναι 15.000 ευρώ την ώρα, το συνολικό κόστος των πτήσεων είναι 416,3 εκατ. ευρώ.

Θα πρέπει να επισημανθεί ότι το ποσόν αυτό είναι πέραν του κόστους των πτήσεων κατά τις προγραμματισμένες ασκήσεις της Πολεμικής Αεροπορίας, οι οποίες θα γίνονταν ακόμα και αν δεν υπήρχαν οι τουρκικές παραβάσεις και παραβιάσεις. Επίσης στο κόστος αυτό δεν περιλαμβάνεται και το κόστος αεροσκαφών που έχουν πέσει κατά τη διάρκεια αναχαιτίσεων. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, έχουν χαθεί τέσσερα μαχητικά αεροσκάφη και έχουν χάσει τη ζωή τους τέσσερις Ελληνες χειριστές κατά τις αναχαιτίσεις. Τα δύο μαχητικά ήταν τύπου F-4 Φάντομ, το πλήρωμα του ενός εκ των δύο σκοτώθηκε, ένα Μιράζ (F-1), ο χειριστής του σκοτώθηκε, και ένα F-16, του οποίου επίσης ο χειριστής σκοτώθηκε. Δεν είναι γνωστό, τουλάχιστον επίσημα, ποιο είναι το κόστος των αεροσκαφών που χάθηκαν, καθώς δεν έχει ανακοινωθεί, ούτε μπορεί να υπολογιστεί, γιατί δεν γνωρίζουμε τι οπλικά συστήματα είχε κάθε αεροσκάφος επάνω όταν έπεσε. Φυσικά στο κόστος δεν μπορεί να υπολογιστεί η ανθρώπινη ζωή, ιδιαίτερα όταν αυτή χάνεται σε καιρό ειρήνης.

Οι περισσότερες παραβιάσεις των τουρκικών μαχητικών έγιναν μεταξύ 6 και 10 ναυτικών μιλίων από τα ελληνικά νησιά, δηλαδή στην περιοχή που η Τουρκία αμφισβητεί ότι ανήκει στην Ελλάδα. Τα τελευταία χρόνια, τουλάχιστον σε επίπεδο Πολεμικής Αεροπορίας αλλά και σε πολιτικό επίπεδο, γίνεται όλο και περισσότερο κατανοητό ότι θα πρέπει να υπάρξει μια ρύθμιση στο θέμα του καθορισμού του εναέριου χώρου της Ελλάδας, καθώς είμαστε η μοναδική χώρα στον κόσμο της οποίας τα χωρικά ύδατα δεν συμπίπτουν με τον εναέριο χώρο, όπως ορίζεται από τις διεθνείς συνθήκες.

Χαρακτηριστικό είναι ότι όλο και περισσότεροι αξιωματικοί εκφράζουν ανοιχτά πλέον την άποψη ότι πρέπει να βρεθεί μια ρύθμιση στο θέμα του Αιγαίου, καθώς δεν είναι δυνατόν να θρηνούμε θύματα σε καιρό ειρήνης, ούτε να ξοδεύουμε τεράστια ποσά τόσο σε καύσιμα όσο και σε εξοπλισμούς, όταν μπορεί να βρεθεί μια πολιτική λύση στο θέμα. «Οι συνεχιζόμενες αναχαιτίσεις στο Αιγαίο έχουν οδηγήσει πολλές φορές στα όρια χειριστές αλλά και αεροσκάφη. Εχουν γίνει λάθη, έχουμε χάσει ανθρώπους μας και από τις δύο πλευρές και όλα αυτά σε περίοδο ειρήνης. Κάποιες φορές έχουν δημιουργηθεί και "αιτίες πολέμου", αλλά ευτυχώς ποτέ δεν φτάσαμε σε αυτόν. Σε αυτές τις περιπτώσεις υπήρξε ενεργοποίηση της κόκκινης γραμμής Αθήνας - Αγκυρας και δόθηκε εντολή αποκλιμάκωσης και από τις δύο πλευρές. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι αν θέλουν οι δύο πλευρές, μπορούν να βρουν λύσεις, και αυτό πρέπει να κάνουν».