«Τοξική βόμβα» 400 δισ. ευρώ!

Με «τοξική βόμβα» 400 δισ. ευρώ στα θεμέλια της εθνικής Οικονομίας και του τραπεζικού συστήματος, παρομοιάζουν τις διαστάσεις που λαμβάνει το φαινόμενο των ακάλυπτων μεταχρονολογημένων επιταγών που «σκάνε» στην αγορά.

Υψηλόβαθμα στελέχη του οικονομικού επιτελείου εισηγούνται στον κύριο Γιάννη Παπαθανασίου να διαμορφωθεί ειδικό σχέδιο παρέμβασης και «να μπει χαλινάρι» στην ανεξέλεγκτη εξάπλωση των μεταχρονολογημένων επιταγών.

Στο πλαίσιο αυτό, ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών συναντάται αύριο με την Ένωση Ελληνικών Τραπεζών. Στενοί συνεργάτες του υπουργού τονίζουν πάντως ότι «η μεταχρονολόγηση είναι ουσιαστικά παράνομη» εννοώντας ότι, αν και τυπικά δεν απαγορεύεται, από τη νομοθεσία οι επιταγές αντιμετωπίζονται αυστηρά ως μέσο άμεσης πληρωμής και όχι ως «μέσο Πίστης».

Οι τράπεζες ήδη άρχισαν να λαμβάνουν τα μέτρα τους: «σπάνε» λιγότερες μεταχρονολογημένες επιταγές, απορρίπτουν τις «επιταγές ευκολίας» και ζητούν τιμολόγια για να πιστοποιείται η εμπορική συναλλαγή, ενώ αξιολογούν επιπρόσθετα στοιχεία και το «πελατολόγιο» του κομιστή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, πιέζουν για πρόσθετες εξασφαλίσεις (ακίνητα κλπ) για να διατηρήσουν οι επιχειρήσεις το «πλαφόν» στο λογαριασμό τους.

Σύμφωνα με στοιχεία που έχει στη διάθεσή της η Τράπεζα της Ελλάδος, οι τάσεις που διαμορφώνονται αυτή τη στιγμή στις συναλλαγές με μεταχρονολογημένες επιταγές είναι τρεις:

* οι επιταγές τείνουν να προσεγγίσουν ή να υποκαταστήσουν τις απευθείας πληρωμές μέσω μεταφοράς πιστώσεων σε λογαριασμούς τρίτων. Μόνο από το Γραφείο Συμψηφισμού Αθηνών εκκαθαρίζονται πλέον συναλλαγές ύψους 500 δισ. ευρώ το χρόνο μέσω επιταγών, σημειώνοντας αύξηση 50% σε μια πενταετία, ενώ οι εντολές μεταφοράς πιστώσεων υποχωρούν σταδιακά στα 700 δισ. ευρώ ή και χαμηλότερα (-20%). Αν εξαιρέσουμε τις επιταγές που εκδίδει το δημόσιο και όσες προορίζονται προς το εξωτερικό, περίπου 250 - 300 δισ. ευρώ αφορούν μεταχρονολογημένες επιταγές ιδιωτών. Στα ποσά αυτά δεν εμφανίζονται όσες εκδίδονται και εξαργυρώνονται από την ίδια τράπεζα και υπολογίζεται πως ξεπερνούν τα 100 δισ.
* παρότι το ποσό των ακάλυπτων είναι ακόμα συγκριτικά μικρό ως προς το σύνολο των συναλλαγών με επιταγή (2 δισ. ευρώ ή ποσοστό μόλις 0,5%) ο ρυθμός αύξησής του στο β΄τρίμηνο του 2009 έχει ήδη τριπλασιαστεί (αύξηση 205% κατά μέσο όρο), εξέλιξη που προκαλεί φόβους για φαινόμενα «ντόμινο» στην αγορά. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία (άνω του 95%) αφορούν μεταχρονολογημένες επιταγές.
* ο μέσος χρόνος εξόφλησης των επιταγών στην αγορά έχει επιμηκυνθεί τους τελευταίους έξι μήνες, από 120 μέρες σε πάνω από 200. Σε ορισμένους κλάδους όπως το εμπόριο φτάνουν ή ξεπερνούν και το δωδεκάμηνο.

Ο φόβος όλων πλέον είναι, όχι απλώς μη πέσουν θύματα «αεριτζήδων» με «πέτσινες» επιταγές οι υγιείς επιχειρήσεις και προμηθευτές αλλά, κυρίως, μήπως κάποιες επιχειρήσεις -λειτουργώντας «υπό πίεση» λόγω της κρίσης- σπεύσουν μαζικά να εξαργυρώσουν την επιταγή που έχουν στα χέρια τους, πριν το συμφωνημένο χρόνο.

Αν ο κομιστής επιμείνει στο γκισέ, η τράπεζα υποχρεούται να το πράξει, ασχέτως της ημερομηνίας που αναγράφεται στο «σώμα» της επιταγής -λόγω «νομοθετικού κενού». Αν η επιχείρηση που εξέδωσε την επιταγή δεν είναι προετοιμασμένη για το ενδεχόμενο αυτό, τότε θα βγει «ακάλυπτη» είτε η συγκεκριμένη επιταγή, είτε μια άλλη που «έληγε» κανονικά στον ίδιο χρόνο αλλά το ποσό που θα την κάλυπτε αντλήθηκε για να εξαργυρωθεί η «πρόωρη».

Έτσι, μία επιχείρηση που «βουλιάζει» και «καίγεται για ρευστό» μπορεί να συμπαρασύρει πολλές άλλες, καθόλα υγιείς, αφού οι συνέπειες είναι οδυνηρές για όλους («Τειρεσίας») και τα χρονικά περιθώρια αντιδράσεων ασφυκτικά (οκτώ ημέρες για να καλυφθεί η επιταγή πριν σφραγιστεί).

Οι επόμενοι μήνες ως τον Ιούλιο θεωρούνται οι πιο κρίσιμοι, καθώς στο διάστημα αυτό λήγουν οι περισσότερες μεταχρονολογημένες που εκδόθηκαν το τελευταίο τετράμηνο του 2008. Τότε η αγορά θα μετρήσει τις πραγματικές αντοχές της, καθώς θα αυξάνεται με ταχύτατο ρυθμό το σφράγισμα των εξάμηνης ή οκτάμηνης διάρκειας μεταχρονολογημένων επιταγών που μένουν ακάλυπτες.